Η ανασκαφή στο ανάκτορο των Αρχανών έδωσε και φέτος ενδιαφέροντα στοιχεία για την τεχνική και την καλαισθησία των Μινωιτών. Η φετινή έρευνα ξεκίνησε με αφορμή ένα εύρημα του 2024: έναν λοξό τοίχο που έκλεινε την Κεντρική Αυλή, την κύρια είσοδο, τους βωμούς και το Ιερό της Πύλης — στοιχεία-κλειδιά του ανακτόρου. Το 2025, η έρευνα επικεντρώθηκε αποκλειστικά σε αυτό το ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό στοιχείο.

Όπως είναι γνωστό, το ανάκτορο των Αρχανών, το οποίο ανασκάφηκε από τους Γιάννη και Έφη Σακελλαράκη, παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον: τόσο για την αρχιτεκτονική μορφή του, τα υλικά δόμησης (όπως ο πωρόλιθος) και τη χρήση τους, όσο και για τις λεπτομέρειες της κατασκευής — πολύθυρα, γύψινες παραστάδες, βωμοί, τοιχογραφίες κ.ά.

Ιδιαίτερα σημαντικά είναι και τα κινητά ευρήματα που έχουν βρεθεί στην περιοχή: χρυσελεφάντινα ειδώλια, λύχνοι με περίτεχνη διακόσμηση, καθώς και κεραμική με φυτικά και θαλάσσια θέματα.

Δυτικά του υπάρχοντος κτιρίου, στην περιοχή της Τουρκογειτονιάς, βρέθηκε Αρχείο με πινακίδες Γραμμικής Α και ο περίφημος οικίσκος των Αρχανών. Επιπλέον, ο θεατρικός χώρος στα βόρεια του Κεντρικού Κτιρίου φανερώνει το μέγεθος και τον πλούτο του ανακτόρου.

Το νεκροταφείο του ανακτόρου στον λόφο Φουρνί, με πέντε θολωτούς τάφους και ταφικά κτίρια, λειτουργεί ήδη πριν από το 2000 π.Χ. και είναι γνωστό για τον πλούτο των ευρημάτων: κυκλαδικά ειδώλια, χρυσελεφάντινες σφραγίδες, κοσμήματα από ημιπολύτιμους λίθους αλλά και χρυσά αντικείμενα, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζει το χρυσό δαχτυλίδι των Αρχανών με σκηνή λατρείας.

Επιπλέον, ο ναός της ανθρωποθυσίας στα Ανεμόσπηλια υποδεικνύει ότι πρόκειται για σημαντικό ανάκτορο κοντά στην Κνωσό, πιθανώς έδρα κάποιου κλάδου της δυναστείας της Κνωσού.

Η φετινή ανασκαφή επικεντρώθηκε στον συγκεκριμένο λοξό τοίχο, όχι μόνο λόγω της περίεργης τοποθέτησής του, αλλά κυρίως λόγω του τρόπου κατασκευής του. Ο τοίχος χτίστηκε έτσι ώστε να προστατεύει τον χώρο από κατολίσθηση μεγάλου όγκου κούσκουρα που έπεσε από την ανατολική πλαγιά. Όμως η αισθητική των Μινωιτών επέβαλε κάτι παραπάνω: ο τοίχος ήταν διπλός, με μία πλευρά κατασκευασμένη για προστασία, και την άλλη επιμελώς χτισμένη με ορθογώνιους πωρόλιθους, εναρμονισμένη με το υπόλοιπο ανάκτορο.

Η ανάλυση από ειδικούς έδωσε στοιχεία τεχνογνωσίας, η μελέτη των οποίων βρίσκεται σε εξέλιξη και θα ανακοινωθεί αργότερα από το Υπουργείο Πολιτισμού.

Αξίζει πάντως να σημειωθεί πως ο χώρος χρησιμοποιείται συνεχώς — κάτι που αποδεικνύεται από τα παχιά αρχαιολογικά στρώματα πάνω από το μινωικό ανάκτορο. Υπήρχε δραστηριότητα στα μυκηναϊκά, γεωμετρικά, ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια. Φέτος, ανακαλύφθηκαν ενδιαφέροντα στοιχεία της ελληνιστικής περιόδου, που δείχνουν ότι ο χώρος κατοικούνταν διαχρονικά από κάποια ελίτ.

Στην ανασκαφή της Αρχαιολογικής Εταιρείας, υπό τη διεύθυνση της Έφης Σαπουνά - Σακελλαράκη, συμμετείχαν οι αρχαιολόγοι Δημήτρης Κοκκινάκος, Περσεφόνη Ξυλούρη, Πολίνα Σαπουνά-Έλλις και η σχεδιάστρια Αγάπη Λαδιανού. Πολύτιμη υπήρξε η συμβολή της Περιφέρειας Κρήτης.